Resim, renklerin dünyasını keşfetme yoludur. Üstelik sadece renklerle kalmaz, zihnimizin derinliklerini de açığa çıkartır. Böylece kendi dünyamızı aydınlatmanın en güzel adımını atarız. Joan Miro da hayata fırçayla dokunan, tuvaliyle bütünleşen Katalan ressamlardan biri.
Küçüklüğünden itibaren resme tutkulu yaşayan Miro. Ailesinin tereddütlerine rağmen sanattan vazgeçmeyen Miro. Müzik ve şiiri göz ardı etmemiş, empresyonizm, fovizm, primitivizm ve kübizmden parçalar toplamıştır kendisine. Sembolizm de bu akımlardan geri kalmaz. Şans Picasso ile yollarını çakıştırmış. Her iki İspanyol ressamın ortak özellikleri kadar birbirinden ayrılan bambaşka yönleri de vardır. Miro, Picasso’nun aksine düzenli bir hayatı seçmiştir.
Gelişiminde sürrealistlerin payı inanılmaz yer kaplar. Kendini ve dünyayı başka açılardan keşfeder. Resimlerine bakan her birey farklı anlamlar çıkarmaktadır. Bu da sürrealistlerin bize bıraktığı hem zor hem de mükemmel bir unsurdur. Breton’un ifadesiyle ”aramızdaki en sürrealist” ressam unvanını üstlenmiştir Miro. Lakin, kendini sürrealizmin dışına atmıştır. Bu durumda en büyük payı sanırım otomatizmin öncülüğünü yapması alıyor.
Kimi resimler bizi geçmişe götürür, kimi resimler geleceğe, kimisi huzura. Lakin kimisi de huzursuzluk yaratır. Böylece içimizdeki dürtüleri harekete geçirir. Tablonun her ayrı simgesinden sesler yükselir ”Beni bul” diye. Bu haykırışlar yakamıza yapışır, rahat bırakmaz. Tatlı bir acı verir. Dolu bir boşluk oluşturur içimizde. Bakıp bakıp uzaklara dalamayız, baktıkça zihnimiz dinamikleşir, nöronlarımız karmaşık sinapslardan yorulur ama biz baktıkça bakarız. Gizemi çözmeden huzura erişemeyeceğimizi içimizdeki dürtü çoktan söylemiştir bize.
Joan Miro’nun resimleri de merak uyandıran, dürtülerimizi dans ettiren, huzursuzluğumuza huzursuzluk kattıkça rahatlatacak türdendir. Çılgınca şifreleri çözmeye çalışmaktır. Eklediği her çiziğe farklı anlamlar yüklemektir. Her çiziği, her vuruşu bedenimizde hissetmektir. Renkleri hayal dünyamızla buluşturmaktır. ”Ne demek istemiş acaba?” sorularıyla baş başa günlerimizi eskitmektir çünkü.
Otomatizmi kendisine ortak seçmiştir.
Otomatizm (Özdevim)
Otomatizm, adından da anlaşıldığı gibi otomatik şekilde resim yaparak, bilinçaltını açığa çıkarmaktır. Bir diğer ifadeyle bilinçsizce, herhangi bir kurala uymadan otomatik yapılan çalışmadır. Sürrealistlerin kullandığı önemli teknikler arasındadır. İlk Dadacılar tarafından kullanılmıştır. Peki nedir Dadaizm?
Dadaizm
I. Dünya Savaşı yıllarında başlamıştır. Sanatta ve normal yaşamdaki hayata katılığa, burjuvaya karşı çıkmışlardır. İsmini nereden aldığı kesin bilinmese de Fransızcada ”oyunca tahta at” anlamına gelen ”dada” dan aldığı söylenmektedir. Bir süre sonra dadacılar da sürrealizme yönelmiştir.
Miro, ilerleyen zamanlarda heykeltıraşlığa da başlamıştır. Aynı zamanda resimlerin içine şiirleri, kelimeleri katmıştır. Bu yüzden ”şiirleri resimleştiren resimleri şiirleştiren sanatçı” olarak tanımlanır.
Çocukların masumluğuna, saflığına dayanarak onların düşünce dünyalarını önemsemiş, incelemiştir. Nitekim hayal dünyasını en güzel ifade eden bireyler olan çocuk resimleri kendisine ilham kaynağı olmuştur. Resme suikast düzenlemek istediğini belirten Miro, kendi resim dilini oluşturmuş aslında figürleri gördüğü gibi değil kendi diliyle resmetmiştir. Resimleriyle başka bir dünya oluşturmuştur. Belki de yaşadığı savaş yıllarının hezimetine uğramamak için bir kaçış yoluydu resim. Gerçeklerle tanışması, gerçeklerle yaşamaması için önder olmuş ve çıkış yolunu sürrealizm sancağında bulmuştur.
Akla gelen ilk çalışmalarından birisi de İspanya’nın kullandığı turizm logosudur. Üstelik hastalıkla mücadele ederken yapmıştır.
Diğer çalışması ise renklerin muazzam cümbüşünü değerlendirdiği tablosudur.
Ciphers and Constellations in Love with Women
Kadınlar, kuşlar, yıldızlar, ay ve güneş. Renkli bir ortam. Üstelik doğanın ve hayal gücünün harmanlanışı. Neşeli desenler. Mavi, kırmızı, siyah, yeşil, beyaz, sarı. Birbiriyle iç içe formlar. Miro’nun ifadesiyle ”formlar başka formları doğurur”. Herkeste başka anlam uyandıran desenler, şekiller ve her bakışta başka anlamlar çıkıyor. Çoğu zaman resimde kayboluyoruz. Hipnoz etkisi yapmış gibi baktıkça bakıyoruz, her seferinde başka detaylar görüyoruz.
Bana göre hiçbir form soyut değildir, her zaman bir şeyin işaretidir. Bir insan, kuş ya da başka bir şey olabilir. Bana göre resim hiçbir zaman formun hatırına yapılmaz.
— JOAN MİRO
Peki gözler? Bu kadar çarpıcı, net çizilmesi özel olduğunu gösteriyor. Aynı zamanda sadece görmeyi sağlayan organ değil başka anlamlara yelken açtığını ifade ediyor. Belki iç görü, belki dikkatli bakarak yaşanacak bir hayatı, belki gizli kalmış yaşamları görmeyi simgeliyor. İşlenen bir figür bile bize sonsuz pencereler açıyor.
Aynı anda birçok resim yapan ressam. Kim bilir belki resimden resme yol vardır. Böylece parçalar birleştiğinde görülmeyeni göreceğizdir. Yeryüzündeki her şeyin önemli olduğunu belirten Miro, kimsenin dikkat etmediği detaylara, nesnelere, hayvan ve bitkilere dikkat etmiş ve resimlerini bütün varlıklara açmıştır. Çünkü sanat, düşünerek ve tasarlayarak daha da anlamlı hale geliyor. Miro’nun bize sunduğu dünyalar kendi dünyamızı daha da güzelleştirmek için harita oluyor.
Heykel çalışmaları da sürrealizmle kanatlanmaktadır.
The Vegetable Garden With Donkey
Fovizm ve kübizm imzasını atmıştır esere. Geometrik ayrıntılar çok nettir. Çizgiler çok keskindir.
Fovizm
Henri Matisse’nin öncülük ettiği Fransa’da ortaya çıkan bir sanat akımıdır. Vurgulu ve güçlü renkleri kullanmışlardır. Saf renklerin geliştirilmesi temeline dayanır. Empresyonizm ve nonempresyonizmin devamı ya da sonucu niteliğinde de görülmektedir. Başka bir ifadeyle renkleri coşturmak, doruğa çıkarmak da denebilir.
Kübizm
Varlıkların iç dünyasını yansıtmayı temel alır. Özü anlamak için başvurdukları yöntemdir. Doğayı olduğu gibi değil saklı yönleri açığa çıkarmayı amaçlar. Pablo Picasso ve Georges Braque kübizm dendiğinde akla gelen ilk isimlerdir. Geometrik şekilleri kullanıp vurgulayarak aslında nesneleri başka açılardan anlatmayı hedeflemişlerdir.
Gerçek her zaman gördüğümüz gibi değildir. Bazen asıl var olanı göremeyiz. Kübizm bizlere birkaç boyuttan bakma olanağı sunar. Bu da karmaşık görüntüleri ortaya çıkarır. Tablo tek boyutlu, dümdüz bir yüzeyken merdiven gibi sıralanan şekillerle resim bizim etrafımızda dönüyor hissine kapılırız. Kendini bu akıma kaptıran sanatçıların resimlerini anlamak gittikçe zorlaşır. Soyut anlam ana kahraman olur. Bunu o kadar ilerletirler ki artık yabancı öğeler resimlerde yer edinir. Gazete parçaları, kibrit çöpleri, kum taneleri… Tabiatı yeni bir anlayışla bize sunarlar.
The Farm
Miro’nun şiirsel realizminin başyapıtı olarak nitelendirilmektedir. Çocukluk anılarını ve sevdiği detayları birleştirmiştir. Şiirin ve edebiyatın duygularının önderliğinde bu tabloyu ortaya çıkarmıştır. ”Kırsaldaki tüm hayatımın özeti” dediği tablodur. İspanya’daki ve İspanya’da değilken yaşadıklarını aynı tabloya sığdırabilmiş zıtlıkları bize sunmuştur.
Kelimelerin şiirleri, notaların müziği şekillendirmesi gibi ben de renklerle resmi şekillendiriyorum.
— JOAN MİRO
Resmi yaşadıklarının aynası olarak nitelendirmiş. Ama yaşayamadıklarını ya da gerçeğin göremediğimiz yüzünü resim yoluyla bize ulaştırmayı ana görevi saymıştır. Sürrealizm atmosferi kapladıkça bilinmezlik karmaşıklığa daha da gömülüyor. Fakat, kainatın yakasını bırakmayan sanatçıların sürrealist gücü evreni hep zorlayacaktır. Hakikati sanat yoluyla bulmanız dileğiyle.
Kaynakça;
https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&url=https://baharpaykoc.com/2015/10/09/mironun-resimlerinde-siz-ne-goreceksiniz/&ved=2ahUKEwjcrdWUl6TyAhWCv4sKHahMCxcQFnoECAUQAg&usg=AOvVaw0L73UO3XD18CYJLeWY-hJG
https://www.artsy.net/article/artsy-editorial-joan-miro-pioneer-surrealism
Bilinçaltını sembollerle resimlerinde anlatan İspanyol sanatçı Joan Miro
Görseller;
https://www.joan-miro.net/
htttps://images.app.goo.gl/RkVYpxVbJsTLaF2G7
Yazar:Reyhan Gökmen
