Zevkler ve renkler tartışılır mı? Kendi kararlarımızı kendimiz mi veriyoruz? Seçimlerimiz, zevklerimiz tamamen bize mi ait?
Özgürlük alanımızı, seçimlerimizin dokunulmazlığını vurgulamak için çok sık kullandığımız bir söz vardır; ” Zevkler ve renkler tartışılmaz.” Aldığımız kararların tamamının sorumluluğunu üzerimize alırız bu sözümüzle. Peki seçimlerimizi yaparken içimizdeki dinlediğimiz sesin kaynağı nedir? Nörobilimci Antonio Damasio, bu sesi ”somatik işaretleyici” olarak adlandırmıştır. Bir karar alırken karşıt düşünceler arasındaki seçimi yaptıran hissi bu işaretleyiciler sağlıyor. Daha makul olanı seçmemiz için bizi yönlendiriyorlar. Bu hisler tamamen doğru olmayabilir. Ocağı açık unuttuğunuzu size düşündüren sezi gibi düşünebiliriz. Bunların kaynağı ise geçmişteki deneyimlerimizden gelen geleceğe yönelik çıkarımlardır.
Somatik işaretleyiciler özellikle reklamcılıkta çok önem taşıyan bir terimdir. Satış stratejilerinde ürünü daha cazip hale getirmek için müşteriye verilen alt mesajlar bu işaretleyicilerdir. Herhangi iki ürün arasında yaptığımız seçime ” bu daha güzel görünüyordu, canım bunu istedi” diyebiliriz fakat öncesinde gördüğümüz bir reklam veya bize çağrıştırdığı bir caziplik olma ihtimali daha muhtemeldir.
Tamamen kendi irademizle seçtiğimizi düşündüğümüz kıyafetlerimiz, saç şekillerimiz, aksesuarlarımız oto kontrolümüzde midir yoksa bize onu beğendiren işaretleyicilerde mi? Modayı takip edip yaptığımız seçimlerin, mankenlerin üzerinde beğendiğimiz kıyafetlerin tamamı zevkimiz midir? Benim fikrime göre zevklerimiz ve renklerimizin tamamı tartışma altındadır. Seçimlerimiz ise arka plandaki işaretleyiclerin birer yansımasıdır. Üzerine benim de kafa yorduğum son bir soru ile bitirmek istiyorum. Tamamen bize ait, etkisiz, saf bir düşüncemiz, duygumuz sizce var mıdır?
- KAYNAKÇA:
- Görseller için www.pexels.com ‘ dan faydalanılmıştır.
- Danıel Goleman. Duygusal Zeka ve Liderlik. Haz. Utku Umut Bulsun. İstanbul:Optimum Yayınları, 2021.
- https://tr.abcdef.wiki/wiki/Somatic_marker_hypothesis
Yazar: İpek Soysal
