Ülkemizde, 90’lar pop patlaması 2000’ler rock ruhu derken sıra; rap dünyası yükselişinde. Elbette bu sadece Türkiye ile sınırlı bir yükseliş değil. Dünya genelinde rap ve hiphop etkilenmesi yadsınamaz düzeyde. Bol kıyafetler, rahat eşofmanlar, büyük spor ayakkabıları gibi basit ancak günlük hayata nüfuz etmiş ayrıntılara bakarak bile fark edebiliriz. Peki bu müzik türü nasıl başladı? Nasıl yaygınlaştı? Ülkemize nasıl ulaştı?
Rap kavramının resmi müzik türü olarak kabul edilmesi 1970’lerin başı New York’u. Şarkı aralarında izleyiciyle konuşarak, şakalaşarak konser veren dj ve mc’ler (mic checker gibi açılımları var ve rapper kelimesi yerine de kullanılıyordu.) ile başlıyor. Rap terimi ise “repartee” kelimesinden türetilmiş. Anlamı ise cevap vermek, hazırcevaplık yapmak, konuşmak. Daha sonralar bu konuşmalar bir ritme ve sounda uyduruluyor. 1979-80 yıllarında çıkan “ritimli konuşmalardan oluşan” 2 tekli hit olup çok tutulunca rap müzik tarihi başlamış oldu.
Teknik gelişimler ve sistematiğin oturtulması ile rap müzik için 3 ana kriter belirlendi;
1)”content” yani içerik, sözler ve anlamları
2) “flow” yani akış ritme uygunluk ve nefes kontrolü
3) “delivery” yani karşıya aktarma, sesin tonu ve dalgalanmalarının uygunluğu.
Bu üç basit elementin yanında birden çok rapperın takip ettiği ve savunduğu akımlar, uyguladığı ritimler, geliştirdiği teknikler var.
“Hip Hop” terimi ise rap’i, graffiti gibi sanatları, giyim tarzlarını ve dans çeşitlerini de içine alan geniş bir kültürü ifade ediyor. Disco salonlarında eğlencenin bir parçası olarak başlayan daha sonra ise arka sokakların, ezilmişlerin, mağdurların veya çetelerin ve kötülerin müziğine dönüşen bu kültür şimdi ise çok geniş bir tabana yayılmış bir popülerizmi ifade etmekte.
Bence dinlemesi en zor müzik rap. Dinlediğiniz her şarkı için belli bir kültüre sahip olmanız gerekiyor. O rapperın tarzını bilmeniz, sevip sevmediği kişileri tanımanız, sözleri anlamanız daha sonra ise gizli anlamları keşfetmeniz lazım. Ritmin uygunluğu, şarkının özgünlüğü derken baya bir bilgi birikiyor anlayacağınız. Hele yabancı bir dilde rap dinlemek çok daha zor ancak kabul edilmeli ki anlıyorsanız, çok daha havalı.
T-Rap
Türkçe rap kavramı ise henüz daha çok yeni ve oturmamış bir tanım. 90’ların başlarında MFÖ ve Bülent Ortaçgil’in rapimsi uyanışlarının haricinde Türk rap müziği tarihini başlatan bomba 1995’te patladı. CARTEL.
Cartel gibi Almancı göçmenler ile başlayıp 90’ların sonlarındaki öfkeli ve isyankar gençleri içeriden fetheden Nefret, Kuvvetmira, Barikat gibi gruplar ve onlarca rapçi ile kocaman bir ordu oluşturdu “Türkçe Rap” akımı. Dünyanın diğer tüm ülkelerinde partilerden, kızlardan, eğlencelerden beslenen bu müziğin Türkiye’de arabeske kayması ise “Ölürüm Türkiyem zaten başka seçenek sunmuyorsun.” argümanını açıklıyor sanırım.
Yeni dönem rap parçaları bol autotune’lu, kolay ve akıcı sözler, basit ritimler ile oluşturulurken gerçek rap olup olmadığı sorgulanıyor. Başlıca Sefo gibi isimlerin “rapçi” sıfatını üstlenmeleri eleştiriliyor. Bütün bu tartışmaların haricinde sadece “Türkçe Rap” ten bahsetmek bile bir yükseliş sağladı bu türe. Çoğu insan buradaki mücevherleri yeni yeni keşfetmeye başladı.
Kaynakça ve notlar
1) https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=7550286 Rap müziğin doğuşu.
2) wikipedia, “rapping”, “hip hop” ve “türkçe rap” başlıkları.
3) onedio “Cartel’den Ezhel’e 90’lı Yıllardan Bugüne Dek Türkçe Rap’in Yükselişini Masaya Yatırıyoruz” başlığı çok güzel birçok rapçiyi tek tek işlemiş. Merak edenler buradan sonra oraya yönelebilir.
NOT: eksik, yanlış bilgileri bildirip düzelttirmek isteyenler için mailim: nisagundoganli@gmail.com
NOT 2: fazladan sevdiğim efsane şarkılar (önerileriniz varsa paylaşın lütfen hepsini kendinize saklamayın)
https://youtu.be/8zILRkCbILI kuvvetmira-fok
https://youtu.be/uHL0hrr1UTM sagopa kajmer-baytar
https://youtu.be/dKQTsRhCOoM fuat ergin-rast gel kazara
